Wizja darowizny od najbliższego członka rodziny w postaci pieniędzy czy nieruchomości brzmi jak dobre informacje. Jednak zarówno darczyńca, jak i obdarowany mają pewien zakres obowiązków związanych z darowizną. O czym warto pamiętać?
Darowizna a obowiązek podatkowy
Zasadniczą kwestią w momencie otrzymania darowizny od najbliższej osoby jest dopełnienie przez obdarowanego obowiązku podatkowego. I chociaż istnieje wiele sytuacji, kiedy podarowany majątek nie podlega opodatkowaniu, nie oznacza to wcale, że obdarowany nie powinien zgłosić tego faktu do organu podatkowego. Co więcej, w przypadku darowizny od tzw. grupy zerowej, czyli małżonka, zstępnego, wstępnego, pasierba ojczyma czy macochy, zgłoszenie jej w ciągu pół roku do urzędu skarbowego pozwoli skorzystać z całkowitego zwolnienia z podatku od darowizny. Jednak przekroczenie tego terminu chociażby o jeden dzień wywoła już obowiązek podatkowy.
Kwota wolna od podatku
Przyjmując darowiznę, warto też być świadomym jaka wartość podarowanego majątku nie podlega opodatkowaniu. Ta wynosi 5733 zł, 27 090 zł lub 36 120 zł i jest zależna od przynależności darczyńcy i otrzymującego darowiznę do grupy podatkowej (odpowiednio: III, II lub I).
Kwota wolna od podatku jest szczególnie ważna, kiedy występuje tzw. wielokrotna darowizna w rodzinie, czyli jeden darczyńca przekaże tej samej osobie kilka darowizn. Jeśli ich łączna suma w okresie pięciu lat przekroczy kwotę wolną od podatku, obdarowany będzie miał obowiązek go opłacić (nawet wtedy, jeśli wartości poszczególnych darowizn będą niższe niż kwoty wolne od podatku).
Karencja 5 lat od otrzymania darowizny
Okres pięcioletniej karencji w kontekście darowizn dotyczy również przypadków przekazania majątku przez przedstawiciela tzw. grupy zerowej. Jeśli obdarowany w ciągu 5 lat sprzeda otrzymany majątek, wówczas darowizna podlega opodatkowaniu. Wyjątkiem w tym przypadku jest udokumentowanie, że środki pozyskane ze sprzedaży darowizny zostały przeznaczone na tzw. cele remontowo-budowlane w nieruchomości będącej własnością obdarowanego. Co ważne, wydatki należy ponieść w ciągu dwóch lat liczonych od końca roku, w którym dokonano sprzedaży darowizny.
Podatek od darowizny – ile?
Wartość podatku od darowizny zależna jest zarówno od grupy podatkowej, do której należą darczyńca i obdarowany, jak również od kwoty nadwyżki poza kwotę wolną od podatku. W przypadku I grupy podatkowej podatek może wynieść 3, 5 lub 7 proc. W przypadku II grupy podatkowej podatek wzrasta do 7, 9 lub 12 proc. A w przypadku III grupy podatkowej podatek może być naliczony według 12, 16 lub 20 proc.
Konsekwencje nieuregulowania podatku z tytułu darowizny mogą być poważne. Dotyczą one nie tylko dodatkowych kosztów związanych z nieuregulowanym podatkiem (np. odsetki), ale również możliwości otrzymania kary grzywny. Dlatego dopilnowanie obowiązku podatkowego dotyczącego darowizn jest tak ważne. Warto mieć go na uwadze w przypadku kilku darowizn otrzymanych w okresie 5 lat.
Kontakt z urzędem skarbowym a darowizna u notariusza
Dużym ułatwieniem w wywiązaniu się z obowiązku podatkowego z tytułu darowizny jest otrzymanie darowizny w ramach aktu notarialnego. Wówczas obowiązek informowania urzędu skarbowego o przekazanej darowiźnie spoczywa na notariuszu. Jeśli po otrzymaniu od niego informacji urząd skarbowy stwierdzi, że obdarowany podlega opodatkowaniu, wyślę mu w tej sprawie odpowiednie wezwanie. I chociaż korzystanie z usług notariusza wiąże się z dodatkowymi kosztami (obsługa notarialna i sporządzenie aktu), to daje pewność ważności sporządzonej umowy darowizny oraz przekazania odpowiednich informacji na jej temat organowi podatkowemu. A odpowiednie dopełnienie formalności w przypadku darowizny też jest niezwykle ważne chociażby ze względu na otrzymanie odpowiedniego dowodu przekazania praw własności na obdarowanego np. do podarowanej nieruchomości. Dlatego każda darowizna powinna zostać potwierdzona odpowiednimi dokumentami i podpisami obu stron – darczyńcy i obdarowanego.