Klienci bardzo często zadają pytanie, czy możliwy jest rozwód bez obecności drugiego z małżonków? Powyższe pytanie wynika przede wszystkim z faktu, że małżonkowie niejednokrotnie grożą sobie wzajemnie, że nie pojawią się na rozprawie o rozwód i tym sposobem Sąd nie orzeknie rozwodu pomiędzy małżonkami. Ale czy rzeczywiście tak jest i, czy w takiej sytuacji, możliwy jest rozwód bez obecności małżonka?
Doręczenie pozwu
Bardzo istotnym momentem z perspektywy rozprawy rozwodowej i możliwości rozwodu bez obecności małżonka jest chwila doręczenia pozwu o rozwód. Wyjaśnić przy tym trzeba, że pozew o rozwód doręczany jest małżonkowi przez Sąd Okręgowy, przed którym rozprawa o rozwód się toczy, na adres wskazany przez powoda, jako adres pozwanego w pozwie. Nie ma przy tym znaczenia, czy rozwód ma nastąpić z orzeczeniem o winie, czy też bez orzekania o winie. Jeśli pozwany odbierze przesłany przez Sąd pozew, niezależnie, czy to od listonosza, czy to z placówki pocztowej po jego uprzednim awizowaniu, wówczas należy uznać, że udało się doręczyć skutecznie pozew o rozwód pod wskazany przez powoda adres. Przy doręczeniu pozwu o rozwód Sąd poucza drugą Stronę o możliwości złożenia odpowiedzi na pozew (zwykle wyznacza termin 14 dni, choć zdarza się, że czasem jest to dłuższy termin) oraz najczęściej już z pozwem zawiadamia o terminie rozprawy. Nie ma już wtedy większego znaczenia, czy pozwany faktycznie odpowiedź tę złoży.
Wyrok w sprawie o rozwód bez obecności małżonka
Jeśli małżonek odbierze korespondencję pod wskazanym przez powoda adresem, a mimo to nie stawi się na rozprawie o rozwód wówczas nie jest wykluczone, że rozwód ten faktycznie zostanie orzeczony. Trzeba bowiem pamiętać, że sprawa o rozwód toczy się na podstawie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (dalej również jako „k.p.c.”), a zatem, jeśli przepisy dotyczące sprawy o rozwód nie są uregulowane inaczej, wówczas zastosowanie mają przepisy ogólne k.p.c.. Dla przykładu wskazać trzeba np. na pewną odrębność pomiędzy ogólnymi przepisami procedury cywilnej, a sprawą o rozwód, a mianowicie, że co do zasady, Sąd w postepowaniu cywilnym przesłuchuje strony jedynie jeśli uzna to za konieczne, aby rozwiać powstałe w sprawie wątpliwości, natomiast w sprawie o rozwód dowód z przesłuchania stron przeprowadzany jest zawsze i nie ma przy tym żadnego znaczenia, czy strony wnoszą o rozwód z orzeczeniem o winie, czy też bez orzekania o winie. Procedura cywilna przewiduje jednak możliwość wydania tzw. wyroku zaocznego. Trzeba jednak wskazać, że możliwość wydania wyroku zaocznego w sprawie o rozwód budzi kontrowersje, natomiast stanowisko w tej sprawie zajął Sąd Najwyższy, który wskazał, że: „Jeżeli pozwany nie żądał przeprowadzenia rozprawy w swej nieobecności ani nie składał w sprawie wyjaśnień ustnie lub na piśmie, a na rozprawę nie stawił się albo mimo stawienia się nie brał udziału w rozprawie, wyrok także w sprawach małżeńskich jest zaoczny” (uchwała 7 sędziów z dnia 12 maja 1952 r., sygn. akt C 1572/51).
Podsumowując, przy założeniu, że pozwanemu został prawidłowo doręczony pozew oraz został on prawidłowo wezwany na rozprawę (której termin został przesłany w prawidłowo odebranej korespondencji), a pomimo to nie zjawił się w Sądzie, ani też nie złożył odpowiedzi na pozew, pojawia się możliwość wydania wyroku zaocznego, czyli wydania wyroku rozwodowego bez faktycznego udziału małżonka w postępowaniu.
W sytuacji, jeśli jednak nie uda się skutecznie doręczyć pozwu pozwanemu, bowiem np. nie wiadomo, gdzie pozwany aktualnie mieszka, Sąd zarządzi doręczenie pozwu przez komornika sądowego. Procedura ta polega na tym, że komornik sądowy jedzie pod wskazany adres i próbuje ustalić, czy wskazana osoba faktycznie tam mieszka, a jeśli nie, to czy osoby zamieszkujące pod tym adresem posiadają wiedzę dotyczącą jej adresu zamieszkania. Trzeba zaznaczyć, że komornik sądowy dysponuje narzędziami, które pozwalają ustalić aktualny adres pozwanego w różnych rejestrach. Jeśli adres pozwanego uda się ustalić i doręczyć mu pozew wówczas aktualność zachowują wszystkie dalsze rozważania dotyczące wyroku zaocznego, nawet jeśli małżonek ten nie stawi się na rozprawę.
Jeśli natomiast doręczenie komornicze okaże się nieskuteczne wówczas rozwiązaniem stanie się wyznaczenie kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu. W takim przypadku powód ponosi koszt związany z wyznaczeniem kuratora. Kuratorem w takich sprawach zostaje wyznaczony, co do zasady adwokat lub radca prawny i to on wstępuje do sprawy w charakterze pozwanego. Kurator natomiast zobowiązany jest do działania w szeroko rozumianym najlepszym interesie osoby, dla której został wyznaczony i pomimo faktu, że w zasadzie nie ma żadnego pojęcia o małżeństwie stron, to zwykle w takiej sytuacji wnosi o rozwiązanie małżeństwa z wyłącznej winy małżonka, który o ten rozwód wnosi. Trzeba jednak mieć na uwadze, że w przypadku wyznaczenia kuratora zwykle postępowanie rozwodowe jest dwuinstancyjne, ale jest to wynikiem roli jaką sprawuje kurator i nałożonymi na niego obowiązkami.
Przy innych okolicznościach, takich jak koszt rozwodu, warto sprawdzić, ile kosztuje rozwód w Rzeszowie, aby mieć pełne informacje na ten temat, w tym również opłaty sądowe, honorarium adwokata czy czas trwania postępowania.
Rozprawa online
Na zagadnienie czy możliwy jest rozwód bez obecności małżonka można popatrzeć jeszcze z innej perspektywy.
Pojawienie się epidemii koronawirusa sparaliżowało pracę wielu instytucji, a w tym również sądów. Na samym początku nie było dokładnie wiadomo jak długo będą obowiązywały wszystkie ograniczenia i należało znaleźć jakieś rozwiązanie, które pozwoli w jakiś prowadzić sądom sprawy i wyznaczać rozprawy. Powyższa sytuacja spowodowała, że przeprowadzenie rozpraw online stało się powszechnym zjawiskiem. Trzeba mieć jeszcze na uwadze jedną okoliczność, a mianowicie, że wiele osób pracuje poza granicami kraju i na stałe tam zamieszkuje. Przyjeżdżanie do Polski jedynie na rozprawę zwykle było problematyczne, wiązało się z obowiązkiem wzięcia urlopu na kilka dni oraz z poniesieniem dodatkowych kosztów, których nie każdy chciał ponosić. Aktualnie, małżonek, który jest poza Polską ma zapewnioną możliwość wzięcia udziału w rozprawie bez fizycznej obecności w Sądzie. Taka rozprawa będzie się toczyć albo w całości online albo w systemie hybrydowym, czyli jedna ze stron będzie osobiście w sądzie, natomiast druga w innym miejscu. W takiej sytuacji również możliwy jest rozwód bez obecności małżonka fizycznie w Sądzie, a jedynie za pośrednictwem aplikacji umożliwiającej przeprowadzenie konferencji.
Polecamy również: