Wywłaszczenie każdorazowo wiąże się z prawem do stosownego odszkodowania. Uprawnionym do jego otrzymania jest co do zasady właściciel danej nieruchomości. Rekompensata pieniężna pojawia się w szczególności przy wywłaszczaniach dokonywanych w związku z budową dróg publicznych.
Wywłaszczenie pod drogi publiczne
Zdecydowana większość wywłaszczeń w Polsce dokonywana jest w związku z realizacją inwestycji drogowych. Nowe autostrady wymagają nierzadko usunięcia istniejących nieruchomości budynkowych lub przejęcia oznaczonych nieruchomości gruntowych.
Wywlaszczenie jest poważną ingerencją w cudze prawo własności, stąd ustawodawca przewidział stosowanie w tym przypadku rekompensat pieniężnych. Oczywiście uprawniony do otrzymania stosownego odszkodowania może zrezygnować z takiego prawa, jednak w praktyce taka sytuacja w ogóle się nie pojawia. Uzyskane pieniądze są najczęściej przeznaczane na zakup nowej nieruchomości.
Odszkodowanie za wywłaszczenie
Odszkodowanie za wywłaszczenie nieruchomości zajętych pod drogi publiczne zostało dokładnie uregulowane w ustawie z dnia z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych.
Jak słusznie zauważył WSA w Warszawie w wyroku z dnia 7 lutego 2020 r. (sygn. akt I SA/Wa 1268/19), odszkodowanie za utraconą własność nieruchomości, które jest regulowane przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami - mającymi w analizowanej sprawie odpowiednie zastosowanie, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 1 ustawy z 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, na mocy odesłania zawartego w art. 12 ust. 5 cytowanej ustawy - ma za zadanie zrekompensowanie wartości utraconego prawa, a nie szkody powstałej wskutek wywłaszczenia nieruchomości czy wartości danin publicznoprawnych, które były właściciel w związku z otrzymanym odszkodowaniem musi ewentualnie odprowadzić w przyszłości.
Termin na wypłatę odszkodowania za wywłaszczenie
Zgodnie z zapisami wskazanej wcześniej ustawy, decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje się w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. Jeżeli decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej nadany został rygor natychmiastowej wykonalności, decyzję ustalającą wysokość odszkodowania wydaje się w terminie 60 dni od dnia nadania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej rygoru natychmiastowej wykonalności.
Analiza treści zarówno art. 12 ustawy z 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, jak i pozostałych przepisów tego aktu, nie daje podstaw do przyjęcia tezy, iż uchybienie terminowi wskazanemu w powyższym przepisie wiąże się z jakimikolwiek następstwami (czy to materialnoprawnymi, czy też procesowymi) zarówno dla organu, jak i dla stron toczącego się postępowania. Stąd oczywisty wniosek, że wspomniany termin ma charakter instrukcyjny, a jego niedochowanie nie wywołuje żadnych następstw prawnych.
W związku z tym, że trzydziestodniowy termin na wydanie decyzji odszkodowawczej ma charakter instrukcyjny, to tym samym trudno mówić o jakimkolwiek braku podstaw do wydania decyzji o ustaleniu odszkodowania z powodu jego uchybienia, czy też o rażącym naruszeniu prawa, do którego miałoby dojść przy wydawaniu decyzji w przedmiocie ustalenia odszkodowania po upływie wskazanego terminu.