Działanie na szkodę spółki jest jednym z najczęściej popełnianych czynów zabronionych związanych z obrotem gospodarczym. Zostało ono stypizowane w art. 296 Kodeksu karnego (KK). W praktyce przestępstwo to może zostać popełnione przez członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjnej, a także wspólnika w spółce jawnej czy komplementariusza w spółce komandytowej. Na czym zatem polega działanie na szkodę spółki?
Działanie na szkodę spółki – pojęcie
Zgodnie z art. 296 § 1 KK kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi, lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
W praktyce przestępstwo to najczęściej sprowadza się do zawarcia niekorzystnej (nierentownej) dla przedsiębiorstwa umowy, jak też zapłaty za fakturę nieodzwierciedlającą rzeczywistego zdarzenia gospodarczego, celem wyprowadzenia środków pieniężnych z przedsiębiorstwa.
Działanie na szkodę spółki a ryzyko gospodarcze
Prowadzenie działalności gospodarczej zawsze wiąże się z ryzykiem. Podejmowane decyzje mogą bowiem nie przynieść zysków, a straty, niekiedy w dużych rozmiarach. W tym kontekście warto jednak zwrócić uwagę na wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 11 grudnia 2013 r. (sygn. akt II AKa 93/13). Stwierdzono w nim wprost, że nie należy do sfery prawa karnego rozliczanie podmiotu odpowiedzialnego za zajmowanie się sprawami majątkowymi spółki ze sprawności menadżerskiej, odwagi i elastyczności w podejmowaniu decyzji gospodarczych, umiejętności radzenia sobie z ryzykiem gospodarczym. Nie sposób odmówić prawdziwości temu poglądowi.
Należy przy tym pamiętać, że wszelkie działania powinny być oceniane w sposób całkowicie obiektywny. Niekiedy bowiem strata może okazać się korzystna dla spółki w dalszej perspektywie, co także trzeba mieć na uwadze. Wiele zależy tutaj od sytuacji danej spółki oraz prowadzonej przez nią działalności.
Szkoda majątkowa jako skutek działania na szkodę spółki
Warunkiem odpowiedzialności karnej z art. 296 § 1 k.k. jest, aby nadużycie uprawnień lub niedopełnienie obowiązków wyrządziło zarządzanemu przez sprawcę podmiotowi gospodarczemu szkodę majątkową o znacznych rozmiarach. Z tego względu warto wyjaśnić, czym jest znaczna szkoda majątkowa. Otóż w art. 115 § 5 KK można znaleźć pojęcie mienia znacznej wartości, które jest powiązane ze szkodą znacznej wartości. Przepis ten ma następujące brzmienie: mieniem znacznej wartości jest mienie, którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 200 000 złotych. Jeżeli zaś wartość mienia wynosi co najmniej 1 000 000 zł, wówczas jest to szkoda w wielkich rozmiarach. W tym ostatnim przypadku sprawca – z uwagi na rozmiar wyrządzonego uszczerbku – ponosi surowszą odpowiedzialność karną.
Strona podmiotowa przestępstwa niegospodarności z art. 296 k.k.
Należy zwrócić uwagę, iż ustawodawca nader szeroko opisał w omawianym typie czynu zabronionego znamiona strony podmiotowej. Przestępstwo nadużycia zaufania dopuścić można się zarówno umyślnie (z zamiarem bezpośrednim albo z zamiarem wynikowym), jak też nieumyślnie. Z tego względu dobrze, gdy dany stan faktyczny oceni najpierw adwokat, który zajmuje się przestępstwami gospodarczymi. Tego rodzaju konsultacja może być istotna z punktu widzenia postępowania sądowego.
Prowadzenie działalności gospodarczej zawsze wiąże się z ryzykiem dotyczącym podejmowania decyzji. Niemniej jednak osoby, które pełnią najważniejsze funkcje w spółkach, powinny mieć odpowiednią wiedzę i doświadczenie pozwalające im przewidywać skutki wielu działań. Z tego względu, aby zabezpieczyć interesy przedsiębiorców, wprowadzono do systemu prawnego przestępstwo działania na szkodę spółki.
Artykuł powstał we współpracy z kancelarią Mateusz Szurman Kancelaria Adwokacka. Jeśli szukają Państwo pomocy prawnej w tej kategorii spraw to zapraszamy do bezpośredniego kontaktu telefonicznego bądź mailowego z kancelarią.
Mateusz Szurman Kancelaria Adwokacka
ul. Rynek Dębnicki 6/3
30-319 Kraków
Telefon: 604 503 070
Szurman.pl
kancelaria@szurman.pl