Szopka w Panewnikach jest jedną z największych w Polsce i Europie. Do jej budowy wykorzystuje się około 120 różnych figur. Cały żłóbek od szczytu nieba do posadzki ma 18 m wysokości i 15 m szerokości.
Szopka, to zwyczaj, który zapoczątkował św. Franciszek z Asyżu
Franciszkanie w Katowicach-Panewnikach zapraszają do odwiedzenia szopki bożonarodzeniowej. Tym bardziej że w tym roku przypada jubileusz 800-lecia powstania pierwszej szopki zbudowanej przez św. Franciszka z Asyżu. Święty w 1223 r. urządził pierwsze misterium bożonarodzeniowe w skalnej grocie w Greccio. To wydarzenie zapoczątkowało piękną tradycję budowania monumentalnych szopek w świątyniach franciszkańskich i w całym Kościele.
Początek szopki w Panewnikach, zależnie od źródła, datuje się na rok 1908 lub 1913. Pierwszym budowniczym konstrukcji był br. Ubald Miera, a najwcześniejsze żłóbki były ustawiane po prawej stronie kościoła – w miejscu dzisiejszego ołtarza św. Antoniego. Były one bez tła.
W 1926 roku szopka uległa powiększeniu i zmianie. Dzięki zawieszeniu kotary, na której przedstawiona została Jerozolima, dodano głębi perspektywie. Lata trzydzieste przyniosły kolejne zmiany. Ze względu na nowopowstały ołtarz św. Antoniego, szopka została przeniesiona na lewą stronę kościoła. W tym samym czasie zmieniła się także sceneria, w której rozgrywało się Boże Narodzenie – jasne niebo zostało zastąpione nocnym, gwieździstym nieboskłonem (1933).
W 1947 roku przeniesiono szopkę do głównego ołtarza, a w 1981 przywieziono oryginalną figurę Dzieciątka z Betlejem. Następcą br. Ubalda był br. Fabian Frytz, a później budowniczym szopki został Franciszek Falkus.
Od 1996 r. głównym budowniczym jest rzeźbiarz i artysta ludowy Paweł Jałowiczor z Jaworzynki-Trzycatka. Panu Pawłowi pomaga liczna grupa wolontariuszy i braci franciszkanów.
Jedna z największych szopek w Europie
W 2023 roku cały żłóbek od szczytu nieba do posadzki ma 18 m wysokości, 10 m głębokości i 15 m szerokości. Co roku wymiary szopki ulegają zmianie. Stajenka budowana jest z bali i desek jodłowych. Nad szopką rozciąga się – namalowane na płótnie – sklepienie niebieskie.
Do budowy całej scenerii żłóbka wykorzystuje się około 120 różnych figur: drewnianych, gipsowych i z masy żywicznej, również wypchane zwierzęta oraz wiatraki, młyn, studnię, szyb górniczy, domki, ogniska, drewniane ogrodzenie, choinki, mech leśny i inne, ponadto setki żarówek i ok. 2 km przewodów elektrycznych. Najstarsze figury (pastuszek i kobieta z dzbanem) według ustnych przekazów liczą ok. 130 lat. Figury są różnej wysokości; największe mierzą 150 cm.
Kiedy można oglądać szopkę w Panewnikach?
Żłóbek w bazylice otwarty będzie od 25 grudnia br. do 2 lutego 2024 roku. Zobaczyć go można:
- od poniedziałku do soboty od 6:00-19:30,
- w niedzielę i święta od 5:30 do 20:45.
Szopka nie jest dostępna do zwiedzania w czasie mszy świętych.
Od 27 grudnia do 7 stycznia możliwe jest także zwiedzanie szopki z przewodnikiem, który zagłębi się w jej historię i z pewnością podzieli się kilkoma ciekawostkami. Oprowadzanie grup z franciszkaninem będzie możliwe po uprzednim zgłoszeniu takiej chęci w furcie klasztornej w godzinach od 9:30 do 10:30 oraz od 14:00 do 15:00 (poza niedzielami).
Żłóbek ruchomy i żywa szopka
Poza szopką we wnętrzu panewnickiej bazyliki od 1994 r. w pomieszczeniach klasztornych udostępniana jest szopka ruchoma z poruszającymi się figurami ważnych postaci z historii Kościoła i Polski, są to m.in.: św. Franciszek z Asyżu, św. Klara z Asyżu, św. Antoni Padewski, św. Maksymilian Kolbe, kard. Stefan Wyszyński, św. Wojciech, bł. Matka Teresa z Kalkuty, św. Jan Paweł II, bł. Jerzy Popiełuszko, Jan III Sobieski, św. Jadwiga Królowa, św. Ludwik IX, Bolesław Chrobry, Mieszko I, św. Jacek Odrowąż oraz Trzej Królowie. W ekspozycji przy ruchomej szopce prezentowane są szopki śląskie i z krajów misyjnych.
W klasztornym ogrodzie od 2002 r. przygotowywana jest żywa szopka ze zwierzętami. Możemy tam spotkać m.in. indyki, króliki, owce, czy gęsi.
Ruchomą szopkę w Panewnikach jak i żywy żłóbek możemy zwiedzać w okresie świątecznym (25.12-08.01) codziennie od godziny 9:00 do 19:00, a w kolejnych dniach do godziny 18:00. Żywa szopka będzie dostępna dla zwiedzających aż do 2 lutego.
