Herbem miasta Świętochłowice jest złoty półorzeł górnośląski w lewym błękitnym polu tarczy dzielonej w słup, skrzyżowane złote młoty górnicze (pyrlik i żelazko) znajdują się w prawej górnej części na czerwonym tle, a w dolnej części jest złote koło zębate także na czerwonym tle.
Na początku istnienia miasta na jego herbie widniała postać św. Antoniego Padewskiego, opiekuna ludzi potrzebujących. Przedstawiony był na nim do połowy, z Dzieciątkiem Jezus na lewym ręku, i gałązką liliową w prawej ręce. Pierwszy taki odcisk zachował się na pieczęci z 25 października 1825, ale przyjmuje się że powstał w drugiej połowie XVIII wieku. Używano go niemal sto lat, ponieważ ostatnie odciski pochodzą z 1873. Natomiast aż do 1939 św. Antonii widniał na pieczęci gminnej.
Religijny charakter pierwszego godła wiązać należy z ciężką sytuacji wsi w okresie jego powstania. Koniec XIX wieku był bowiem na Śląsku czasem gwałtownych rozruchów chłopskich, bezwzględnie tłumionych przez specjalne ekspedycje wojskowe.Pierwsza polska pieczęć pojawiła się dopiero w 1922 r., kiedy to Świetochłowice zostały stolicą powiatu. W tym czasie zaprojektowano nowy herb dla miasta, w którym św. Antoniego zastąpiły następujące elementy: pół złotego orła w prawym, błękitnym polu, i dwa skrzyżowane złote młoty w polu górnym, lewym, czerwonym, oraz w polu dolnym koło zębate. Miało to symbolizować szybki rozwój miejscowości i związanego z nią przemysłu. Herb nie wszedł jednak do użytku w latach międzywojennych i używano nadal tego ze św. Antonim, z jedną małą zmianą. Gałązkę liliową zastąpiono dwoma różami. Po otrzymaniu przez gminę praw miejskich wyobrażenie to trafiło na tarczę herbową: w polu błękitnym św. Antoni, odziany w czarny habit, z Dzieciątkiem Jezus na lewym ręku i gałązką z dwoma kwiatami lilii w prawym ręku.
W 1930 roku, za sprawą rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych, na nowych pieczęciach samorządowych miejsce herbu lub godła miał zająć orzeł państwowy. Władze miejskie sporządziły pieczęć według nowego schematu, używano jej jednak nader rzadko, aż w końcu zaniechano korzystania z niej.
Po drugiej wojnie światowej w 1947 roku Świętochłowice zostały podniesione do rzędu miast. Cztery lata później przyłączono do nich gminy Lipiny i Chropaczów. Sprawa wyboru herbu wymagała więc ponownego rozpatrzenia, głównie ze względów prestiżowych, albowiem ówczesne prawodawstwo usunęło herby miejskie z pieczęci lokalnych samorządów, traktując je jako zbędny relikt przeszłości.
Świętochłowice pozostały przy dawnym godle o gminnym rodowodzie: półpostaci św. Antoniego w czarnym habicie przepasanym białym sznurem, trzymającego na rękach biało ubrane Dzieciątko i czerwono ukwiecony krzak róży.
Choć nieoficjalny, herb nie budził sympatii władz ze względu na swój religijny charakter, więc postanowiono zastąpić go nowym. Wybór padł na herb widniejący na frontonie budynku dawnego starostwa, oddający przemysłowy charakter miasta. Mimo, iż nie używane w latach międzywojennych, odtąd następujące wyobrażenie weszło do użytku: W tarczy dzielonej w słup, w prawym błękitnym półkolu widnieje półorzeł, w lewym górnym na czerwonym tle skrzyżowane pyrlik i żelazko, u dołu złote koło zębata. Dodatkowo na tarczę nasunięto biały równoramienny krzyż, którego końce nie stykały się z krawędzią tarczy. Ostateczny kształt herbu uznano po usunięciu prawego ramienia krzyża i dociągnięciu pozostałych ramion do krawędzi tarczy, czyli rezygnacji z ostatniego religijnego elementu tego wyobrażenia.
Treść heraldyczna tego wyobrażenia jest następująca: Złoty półorzeł nawiązuje do przeszłości związanej z Piastami górnośląskimi, dawnymi władcami tych ziem. Skrzyżowane młotki i koło zębate to symbole przemysłu ciężkiego, któremu gmina i powiat zawdzięczały swój rozwój. Pochodzenie krzyża na herbie nie jest znane.
Na kanwie przemian społecznych i politycznych w roku 1990 podjęto dyskusję nad ewentualnym powrotem herbu miejskiego w jego pierwotnej, religijnie zabarwionej, postaci. Na posiedzeniu Rady Miejskiej z 6 grudnia zadecydowano, iż nie jest to możliwe i postanowiono utrzymać dotychczasowy herb w wersji pierwotnej. Innowacja ta wzbudziła falę dyskusji, w trakcie których krytykowano zwłaszcza przywrócenie prawego ramienia krzyża, które przecinając półorła na dwie części deformowało herb.
Ostatecznie, uchwałą Rady Miejskiej nr XIV/103/95 z dnia 30 sierpnia 1995 r. „herbem miast jest złoty półorzeł górnośląski, w prawym błękitnym polu tarczy dzielonej w słup, złoty pyrlik i młot górniczy od czoła oraz złote koło zębate od podstawy lewego, czerwonego pola dzielonego w pas”.
Zdjęcia pochodzą ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Świętochłowicach